25 maja 2022 roku w Liceum Ogólnokształcącym im. ks. kard. Stefana Wyszyńskiego w Staszowie odbyły się zajęcia otwarte, podsumowujące projekt naukowo-badawczy „Epitafium dawniej i dziś. Tłumaczenie łacińskiej inskrypcji w kościele p.w. Wszystkich Świętych w Szydłowie”. Działania podjęte przez uczniów klasy III D pod kierunkiem nauczycieli, p. Marii Szewczyk oraz p. Magdaleny Słomki, były wznowieniem zajęć badawczych prowadzonych w latach 2013-2016 w ramach eksperymentu edukacyjnego pt. „Przez inskrypcje w głąb dziejów”. Główny cel tego edukacyjnego przedsięwzięcia to  integracja wiedzy zdobytej na lekcjach języka łacińskiego, języka polskiego i historii oraz  wykorzystanie w praktyce nabytych w trakcie zajęć umiejętności.

 Tym razem młodzi humaniści podjęli się zadania polegającego na odczytaniu i przetłumaczeniu epitafium, umieszczonego na ścianie kościoła p.w. Wszystkich Świętych w Szydłowie. Część praktyczną poprzedziło zwiedzanie miasta pod przewodnictwem p. Wiesławy Grabki, emerytowanej nauczycielki 
i regionalistki. Następnie uczniowie zostali zapoznani z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi epigrafiki oraz typami abrewiacji – skrótów używanych w inskrypcjach.Takie teoretyczne przygotowanie było niezbędne, ponieważ napis był zniszczony,  rysy  w szarym kamieniu często mieszały się z literami, a nad  tekstem znajdowały się tajemnicze znaki.  W niepowtarzalnej atmosferze romańskiej świątyni uczniowie klasy III D ustalili wstępną wersję łacińskiej inskrypcji. Kolejny etap – przekład tekstu na język polski - odbył się już szkole. Licealiści obłożeni kartami pracy, słownikami i oraz specjalistycznymi leksykonami, dotyczącymi abrewiacji, słowo po słowie odkrywali tajemnicę zawartą w łacińskim tekście. 

Zajęcia warsztatowe zakończyły się pełnym sukcesem! Napis na  kościele p.w. Wszystkich Świętych w Szydłowie okazał się epitafium, pochodzącym prawdopodobnie z XVII w. Syn Wojciecha Bajora, zmarły 10-letni chłopiec, w pięknych i wzruszających słowach żegna w nim swoich rodziców. 

Oto pełny tekst tłumaczenia dokonanego przez uczniów klasy III D:

EPITAFIUM WOJCIECHA BAJORA 

W TYM MIEJSCU SPOCZYWAM WOJCIECH ÓW ZNANY SYN BAJORA
KTÓREGO SPŁODZILI STANISŁAW I ANNA DROGA RODZICIELKA 

SKOŃCZYŁEM DWA PIĘCIOLECIA I ABY MOJE ŻYCIE NIE BYŁO DŁUŻSZE
KLOTO ROZERWAŁA MI NIĆ NA OSNOWIE
Z TEGO POWODU OPŁAKUJECIE MNIE KOCHANI I DRODZY RODZICE 

PONIEWAŻ W ZAMIAN ZA KRÓTKIE ŻYCIE OTRZYMAŁEM NIEBIAŃSKIE DARY
DOŚĆ LAMENTU WASZEGO I ŁEZ
I DOSYĆ ROZPACZY 

WŚRÓD MODLITW PORUSZCIE DLA MNIE STRUNY LUTNI
SKŁADAJĄC ZA MNIE OFIARY JOWISZOWI POWIEDZCIE: „ŻYJ 

W NIEBIOSACH SYNU” POWIEDZCIE: “ŻEGNAJ NASZ POTOMKU” 

Łacińska inskrypcja stała się przyczynkiem do rozwinięcia zadań badawczych uczniów. Postacie Kloto oraz Jowisza, przywołane w epitafium, skłoniły młodzież do sięgnięcia do „Mitologii” Jana Parandowskiego  i pogłębienia wiedzy o wizji zaświatów i śmierci starożytnych Greków. Z kolei obrazy śmierci obecne               w mitach sprowokowały do rozwinięcia problemu na podstawie polskich tekstów literackich. Omawianie wybranych utworów przekształciło się w intrygujące rozważania, bo okazało się, że w każdej epoce umieranie jest ukazywane  inaczej, a jego przedstawienie pełni odmienne funkcje. Nie mniej ciekawym zadaniem było też spisywanie i analiza napisów nagrobnych z II połowy XIX  i początków XX wieku oraz porównywanie ich z epitafiami współczesnymi. Odkrywanie zmian językowych, dotyczących składni, odmiany wyrazów i ortografii, wiązało się bowiem ze zdobywaniem wiedzy o historii polszczyzny.

W projekt włączyła się cała klasa. Podzielona na cztery zespoły przygotowała prezentacje  i wypowiedzi na lekcję podsumowującą działania.

Należy podkreślić duże zaangażowanie zarówno intelektualne, jak i emocjonalne uczniów  w realizację tego niecodziennego zadania. Nic więc dziwnego, że staszowscy licealiści i ich nauczyciele odczuwali ogromną satysfakcję i dumę prezentując efekty swojej pracy. 

Zorganizowanie i przeprowadzenie tak niecodziennych  zajęć nie byłoby możliwe bez pomocy p. Andrzeja Tuza - burmistrza Miasta i Gminy Szydłów oraz p. Marii Stachuczy - dyrektora Miejsko-Gminnego Centrum Kultury w Szydłowie. Serdecznie dziękujemy!